Hroðvirknisleg vinnubrögð Morgunblaðsins

Frétt Morgunblaðsins, í gær, um álit greiningardeildar sænska bankans SEB Enskilda á fjárhagsstöðu Exista var sérkennilega unnin. Ekkert var óeðlilegt við að Morgunblaðið greindi frá álitinu - raunar hefði verið óeðlilegt af ritstjórn blaðsins að þegja þunnu hljóði. En vinnsla fréttarinnar var í besta falli hroðvirknisleg.

Þegar ritstjórn Morgunblaðsins ákvað að birta fréttina um álit Enskilda og slá henni upp sem aðalfrétt blaðsins, gerði hún sér fulla grein fyrir því að fréttin myndi hafa mikil áhrif innanlands og utan, eins og kom í ljós þegar hlutabréf Exista féllu um liðlega 11%. Á einum degi fóru nær 16,5 milljarðar út um gluggann hjá hluthöfum Exista.

Ef greining Enskilda á við rök að styðjast er augljóst að staða Exista er alvarleg og mun hafa mikil áhrif á íslenskt efnahagslíf. Einmitt þess vegna hefði ritstjórn Morgunblaðsins átt að vanda sig sérstaklega og stunda sjálfstæða blaðamennsku, en ekki éta allt hrátt upp frá frændum okkar í Svíþjóð. Ritstjórn blaðsins hefði auðvitað átt að bera álit Enskilda undir forráðamenn Exista, en einnig leita upplýsinga hjá greiningardeildum Landsbanka og Glitnis, sem eiga litla beina hagsmuni tengda Exista. Þetta var ekki gert né var gerð tilraun til að leggja sjálfstætt mat á greiningu sænska bankans á stöðu Exista, sem þó hefði verið næsta auðvelt.

Niðurstaðan er því sú að frétt Morgunblaðsins var hroðvirknislega unnin og í raun óskiljanlegt hvernig ritstjórn getur gengið fram með þeim hætti sem raun ber vitni.

Greiningardeild Glitnis gerði athugasemdirvið niðurstöður kollega sinna og forráðamenn Exista hafa mótmælt harðlega. Í komandi viku verður ársuppgjör Exista kynnt og þá kemur hið rétta í ljós. En í þessu samhengi er það í sjálfu sér aukaatriði, hver hefur rétt fyrir sér og hver ekki. Meginatriðið er hvernig Morgunblaðið stóð að vinnslu fréttar sem ritstjórn blaðsins vissi fyrirfram að gæti haft mikil og alvarleg áhrif á íslenskan fjármálamarkað.

Þetta er ekki eina dæmið á síðustu vikum þar sem Morgunblaðið fer fram með sérkennilegum hætti gagnvart íslenskum fjármálafyrirtækjum. Fyrir réttri viku hélt blaðið því fram að einn af stjórnendum Glitnis banka færi "frjálslega með staðreyndir" - blaðið gaf til kynna að viðkomandi væri í raun að segja ósatt.

"Ingvar Ragnarsson, framkvæmdastjóri fjárstýringar Glitnis, sagði í samtali við Morgunblaðið í fyrradag að viðræður fjögurra teyma bankans í byrjun þessa árs, við fjárfesta í Bandaríkjunum, Asíu og Evrópu til að kanna jarðveginn fyrir alþjóðlegt skuldabréfaútboð hefðu verið á þann veg að „viðtökur hafi verið með ágætum en of snemmt sé að segja til um niðurstöðuna".

Eitthvað fer framkvæmdastjórinn frjálslega með staðreyndir í þessum efnum, því samkvæmt áreiðanlegum heimildum Morgunblaðsins voru viðtökur með þeim hætti, þegar þessar fyrstu viðræður á árinu fóru af stað, að forsvarsmenn Glitnis setti hljóða er þeir hugleiddu hvers konar kjör þeim stæðu til boða enda ákváðu þeir í gær að hætta við fyrirhugað skuldabréfaútboð."

Morgunblaðið sér ástæðu til þess að skrifa sérstakan leiðara um Exista og Enskilda bankann í dag. Með afar sérkennilegum hætti virðist leiðarahöfundur þeirrar skoðunar að staða Exista veki upp spurningar um hvort Kaupþing hafi bolmagn til að standa undir kaupum á hollenska bankanum NIBC. Exista er stærsti hluthafi Kaupþings og hefur skuldbundið sig til að taka þátt í hlutafjáraukningu bankans sem ætlað er að fjármagna kaupin.

Leiðarahöfundur Morgunblaðsins segir síðan:

"Það er skoðun margra sérfræðinga á þessu sviði, að Kaupþing hafi ætlað sér um of með þessum kaupum og að bezt væri fyrir bankann að komast frá þeim. En jafnframt er nokkuð ljóst að samningarnir um kaupin hafa verið með þeim hætti, að Kaupþing komizt því aðeins frá kaupunum, að Fjármálaeftirlitið telji að Kaupþing ráði ekki við þau.

Það yrði kusk á hvítflibba Kaupþings ef Fjármálaeftirlitið kæmist að þeirri niðurstöðu. En jafnframt mundi slík niðurstaða leysa vanda bankans."

Kannski hefur það farið fram hjá mér ef Morgunblaðið hefur birt fréttir um að "margir" telji að Kaupþing hafi ætlað sér um of með kaupunum á hollenska bankanum. Hverjir eru þetta og hversu margir eru þeir? Er Morgunblaðið ekki þess umkomið að taka sjálfstæða efnislega afstöðu til málsins, án þess að bera fyrir sig ónafngreinda "marga" aðila.

Niðurlag leiðarans er sérkennilegt. Morgunblaðið telur að það sé "aðeins" kusk á hvítflibbann ef Kaupþingi tekst ekki að standa við gerða samninga og myndi um leið leysa vanda bankans. Hér slær eitthvað út. Leiðarahöfundur Morgunblaðsins getur ekki staðið í þeirri trú að eina afleiðingin af því að íslenskur banki geti ekki staðið við samninga, sé lítið kusk. Ekki er ég viss um að Björgólfur Guðmundsson stjórnarformaður Landsbankans taki undir þessi orð. Ætli bankastjórnar Seðlabankans taki undir með Morgunblaðinu? Varla. Greiningardeild Enskilda, sem er greinilega í miklu áliti á ritstjórn Morgunblaðsins, er örugglega  ekki sammála því að eina afleiðingin bara kusk sem menn dusta af við hentugleika.

Niðurstaða leiðarahöfundar Morgunblaðsins veldur mér áhyggjum. Ritstjórn Morgunblaðsins virðist ekki skilja hvað er í húfi. Og kannski þess vegna er gengið til verka við fréttaskrif með þeim hætti sem raun ber vitni.

Athugasemdir

[Þór Ludwig Stiefel TORA, 24.1.2008 kl. 12:17]

Já, ég hef bent á það að sérskipaðir "sérfræðingar" og álitsgjafar, ekki síst á sviði fjármála, eru langt í frá óbrigðulir og oftar en ekki hreinir og klárir þykjustumenn. Ég vil halda því fram, blákalt, að flestir þeir sem ganga fram fyrir skjöldu, og þykjast vita eitthvað sem allur almenningur ekki veit, sem þó fylgist með, er "sharlatans" og svindlarar.

Þú bendir réttilega á að sé aðili settur upp á stall geti orð hans haft alvarleg áhrif án þess þó að mikil vitneskja sé á bak við. Þessi áhrif eru þá í engu samræmi við visku þessa aðila eða óbrigðuleik, eins og þú bendir á og rétt ferðu með mál þar kæri Óli Björn.

Það er hjarðmennska sem einkennir markaðinn og margar rannsóknir benda til að hrun á verði hlutabréfa eigi oft á tíðum orsakir sínar einungis að rekja til "histeríu" og hræðslu sem smitar út frá sér eins og kvefpest. Það er svo spurning, í þessu samhengi, hvort kemur á undan eggið eða hænan. Eru skrif þessi er þú vitnar til afleiðing verðfalls eða orsök?

Að lokum vil ég taka undir með þér að vinnubrögð Morgunblaðsins eru allt of oft hroðvirknisleg. 

[Óli Björn Kárason, 24.1.2008 kl. 13:18]

Kristinn: Þú skilur ekki athugasemd mína. Nú snýr að vinnubrögðum, en ekki því hvort blaðið hafi "rétt" fyrir sér.

[Óli Björn Kárason, 24.1.2008 kl. 13:19]

Kristinn: (Svona til að hafa stafsetningu rétta): Þú skilur ekki athugasemd mína. Hún snýr að vinnubrögðum, en ekki því hvort blaðið hafi "rétt" fyrir sér.

[Baldur Fjölnisson, 24.1.2008 kl. 21:07]

Hlutverk Moggans er ekki að úrskurða hvor bílasalan Guðmundar eða Guðfinns sé trúverðugri. Það er verkefni fyrir sálfræðinga öðru fremur. Þannig að ég verð að taka upp hanskann fyrir Moggann hvað þetta varðar.

Maður nokkur færði mér kassa með bleikum viðskiptaruslpósti síðan í sumar og hef ég verið að kíkja í hann. Siðlausasti sölumaður notaðra bíla myndi sennilega fara hjá sér við að skoða það hæp.

[Marinó G. Njálsson, 25.1.2008 kl. 00:34]

Ég er sammála þér um þetta, Óli Björn.  Fréttin fjallar um of alvarlega hluti til að hún fari í loftið án þess að bera innihald hennar undir forráðamenn Exista eða aðra sérfræðinga sem skilja greiningu SEB Enskilda.  Spurningin er hvort "fréttin" verði borin til baka eða hvort Agnes Bragad. verði send af stað til að finna eitthvað annað svo Morgunblaðið þurfi ekki að leiðrétta sig.  Ég verð að viðurkenna að ég upplifi Morgunblaðið dálítið þannig þessa síðustu mánuði.  Þetta er ekkert illa meint gagnvart Agnesi, þar sem hún er án efa einn besti blaðamaður þjóðarinnar.  En velti maður nógu mörgum steinum kemur alltaf eitthvað í ljós.